Śmierć człowieka nieodzownie wiąże się z koniecznością uregulowania spraw spadkowych po zmarłej osobie. Stwierdzenie praw spadkowych może odbyć się w dwojaki sposób:
– za pośrednictwem notariusza (tzw. akt poświadczenia dziedziczenia)
– za pośrednictwem Sądu (Sądowe stwierdzenie nabycia spadku).
Zgodnie z przepisami:
Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą jednakże przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia (por. art. 1025 par. 2 i 3 k.c.).
Powyższe poniekąd potwierdza wyższość sądowego stwierdzenia nabycia nad aktem poświadczenia dziedziczenia.
W celu rozpoczęcia postępowania sądowego należy złożyć wniosek o stwierdzenie praw spadkowych. We wniosku tym należy określić:
– wnioskodawcę (którym może być każdy kto ma interes prawny) i uczestników (spadkobiercy zmarłego),
– Sąd do którego kierujemy wniosek (jest nim Sąd Rejonowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego),
– osobę zmarłą po której żądamy stwierdzenia praw spadkowych,
– kto i w jakiej części dziedziczy (w przypadku braku testamentu dziedziczenie odbywa się na zasadach ustawowych/przewidzianych w Kodeksie Cywilnym).
Wniosek podlega opłacie, którą należy uiścić na rachunek Sądu rozpatrującego wniosek. Wysokość opłaty to kwota 50 złotych (w przypadku jednego zmarłego), jeżeli wniosek dotyczy praw spadkowych po większej liczbie zmarłych wówczas w/w opłata ulega odpowiedniemu przemnożeniu (za dwie osoby zmarłe 100 zł., za trzy 150 zł. itd.). Poza powyższą opłatą należy również uiścić opłatę za wpis do rejestru spadkowego w wysokości 5 zł. za każdego zmarłego (czyli odpowiednio za dwie osoby zmarłe będzie to 10 zł., a za trzy 15 zł.). Reasumując łączna suma opłat od wniosku dotyczącego:
– jednej spadkodawcy – 55 zł.,
– dwóch spadkodawców – 110 zł.,
– trzech spadkodawców – 165 zł.,
– itd..
Do wniosku koniecznie należy załączyć:
– dokumenty/akta stanu cywilnego potwierdzające śmierć spadkodawcy (akt zgonu) oraz odpowiednią relację/pokrewieństwo spadkobierców ustawowych (akt urodzenia zstępnych, akt małżeństwa etc.)
– testament – w przypadku gdy dziedziczenie odbywa się na jego podstawie.
Wniosek należy złożyć wraz z odpisami dla pozostałych uczestników postępowania.
Po tych czynnościach Sąd wyznaczy rozprawę na którą zostaną wezwani uczestnicy postępowania, a które winno się skończyć wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Wydane przez Sąd postanowienie spadkowe jest m.in podstawą do dokonania wpisu nowych właścicieli w księgach wieczystych (w sytuacji kiedy w skład spadku wchodziła nieruchomość).